ظرفیت انرژی های تجدید‌پذیر جهانی در سال 2023 با افزایش 473 گیگاواتی به رکورد مجموع 3870 گیگاوات رسید. 86 درصد از ظرفیت جدید این نوع از انرژی، با رشد نامتوازن در سراسر جهان به دست آمده. این آمار را آژانس بین‌المللی انرژی های تجدید‌پذیر (ایرِنا - IRENA) در گزارش مربوط به ظرفیت‌های تجدیدپذیر 2024 منتشر کرده است.

خبرگزاری دولتی امارات (WAM) در گزارشی این ارقامی را نشان‌دهنده روندی دانست که تا سال 2030 احتمالا تا سه برابر افزایش می‌یابد. 

به نقل از zawya، افزایش 473 گیگاواتی ظرفیت انرژی های تجدید‌پذیر بار دیگر توسط آسیا با سهم 69 درصدی (326 گیگاوات) رهبری شد. بیشترین تاثیر را بر این رشد چین گذاشت که ظرفیت آن 63 درصد افزایش یافت و به 297.6 گیگاوات رسید.

به گزارش تجارت نیوز، این نشان‌دهنده شکاف فاحش با دیگر مناطق است که اکثریت قریب به اتفاق کشورهای در حال توسعه را با وجود نیازهای اقتصادی و توسعه عظیم پشت سر گذاشته است. آفریقا نیز در این زمینه اندکی رشد داشته و به ظرفیت کل 62 گیگاوات رسیده است.

پیشرفت در انرژی های تجدید‌پذیر به اندازه کافی سریع نیست

فرانچسکو لاکامرا مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی های تجدید‌پذیر، می‌گوید: «افزایش فوق‌العاده در ظرفیت تولید این نوع انرژی‌ها نشان می‌دهد که آنها تنها فناوری موجود برای افزایش سریع انتقال انرژی، مطابق با اهداف توافق‌نامه پاریس هستند.

با این وجود، آمار‌ها نشان می‌دهند که پیشرفت به اندازه کافی سریع پیش نمی‌رود تا بتواند 7.2 تراوات انرژی تجدیدپذیر مورد نیاز را در هفت سال آینده، مطابق با سناریوی 1.5 درجه سانتی‌گراد تولید کند.»

او در ادامه بیان کرد: «غلبه بر موانع ساختاری و ایجاد ارزش در بازارها و اقتصادهای در حال توسعه که بسیاری از آنها هنوز از پیشرفت در حوزه انرژی های تجدید‌پذیر عقب مانده‌اند، به مداخلات سیاستی و اصلاح مسیر جهانی نیاز فوری دارد. الگوهای تمرکز، هم در جغرافیا و هم در فناوری، شکاف کربن‌زدایی را تشدید می‌کند و خطر قابل توجهی برای دستیابی به هدف سه برابری محسوب می‌شود.»

برای چین، افزایش رقابت خورشیدی و بادی در برابر تولید برق زغال سنگ و گاز به محرک اصلی توسعه انرژی تجدیدپذیر تبدیل شده است. 

افزایش 16.6 درصدی انرژی های تجدید‌پذیر در خاورمیانه

برخی دیگر از مناطق جهان نیز شاهد گسترش قابل توجهی در این حوزه بودند. برای مثال در خاورمیانه، افزایش 16.6 درصدی و در اقیانوسیه افزایش 9.4 درصدی رخ داده است. کشورهای G7 نیز به عنوان یک گروه 7.6 درصد افزایش را تجربه کردند. از سوی دیگر، کشورهای گروه 20 ظرفیت خود را 15 درصد افزایش دادند و تا سال 2023 به 3084 گیگاوات رسیدند.

با تداوم تسلط انرژی خورشیدی بر افزایش ظرفیت تولید این نوع انرژی‌ها، گزارش سازمان بین‌المللی انرژی های تجدیدپذیر تاکید می‌کند که اختلاف رشد نه تنها بر توزیع جغرافیایی بلکه بر استقرار فناوری‌ها نیز تأثیر گذاشته است.

انرژی خورشیدی 73 درصد از رشد انرژی های تجدید‌پذیر در سال گذشته را به خود اختصاص داده و به 1419 گیگاوات رسیده است و پس از آن انرژی بادی با سهم 24 درصدی از توسعه انرژی های تجدیدپذیر قرار دارد.

سناریوی 1.5 درجه سانتی‌گراد در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی های تجدید‌پذیر، افزایش گسترده منابع مالی و همکاری قوی بین‌المللی را برای سرعت بخشیدن به انتقال انرژی توصیه می‌کند و کشورهای در حال توسعه را به عنوان اولویت اصلی قرار می‌دهد.

سرمایه‌گذاری در شبکه‌های برق، تولید، انعطاف پذیری و ذخیره‌سازی مورد نیاز است. مسیر سه برابر شدن ظرفیت انرژی تجدیدپذیر تا سال 2030 مستلزم تقویت نهادها، سیاست‌ها و مهارت‌ها است.

میزان رشد انرژی‌های پاک در سال 2023

انرژی های تجدید‌پذیر و پاک انواع مختلی دارند که حجم توسعه در هر یک از آنها متفاوت است.

انرژی خورشیدی

فتوولتائیک‌ها خورشیدی (فناوری تبدل انرژی نور به الکتریسیته) در سال گذشته معادل 345.5 گیگاوات افزایش یافتند، در حالی که انرژی خورشیدی متمرکز 0.3 گیگاوات افزایش را تجربه کرد. چین به تنهایی 216.9 گیگاوات به کل ظرفیت خود افزوده است.

انرژی آبی تجدیدپذیر 

ظرفیت این نوع انرژی (به استثنای آب پمپاژ شده) به 1270 گیگاوات رسیده است که البته در سال گذشته درصد رشد آن کمتر از سال‌های اخیر بود. استرالیا، چین، کلمبیا و نیجریه هر کدام بیش از 0.5 گیگاوات به ظرفیت خود اضافه کردند.

انرژی بادی

باد با نرخ افزایش 13 درصدی به دنبال انرژی خورشیدی در رتبه دوم رشد قرار گرفت. تا پایان سال 2023، کل ظرفیت باد به 1017 گیگاوات رسید. توسعه تحت سلطه چین و آمریکا بود.

انرژی زیستی

گسترش این نوع از انرژی های تجدید‌پذیر با افزایش 3 درصدی به کندی ادامه دارد و 4.4 گیگاوات در مقایسه با 6.4 گیگاوات در سال 2022 افزایش یافته است. پس از چین، افزایش عمده در ژاپن، برزیل و اروگوئه اتفاق افتاد.

انرژی زمین گرمایی

انرژی زمین گرمایی با 193 مگاوات درصد افزایش متوسطی داشته است که بیش از همه تحت تاثیر برنامه‌های اندونزی قرار دارد. 

برق خارج از شبکه

ظرفیت این نوع انرژی در مناطق خارج از اروپا، آمریکای شمالی و اوراسیا  4.6 درصد رشد کرد و به 12.7 گیگاوات رسید. این روند افزایشی تحت سلطه انرژی خورشیدی خارج از شبکه بود که تا سال 2023 به 5 گیگاوات رسید.

با وجود چالش‌های پیش رو، توسعه سریع انرژی های تجدید‌پذیر برای آینده‌ای پایدار و عاری از کربن ضروری است. با ادامه روند فعلی، می‌توان انتظار داشت که ظرفیت برق‌های تجدید‌پذیر در سال‌های آینده به طور قابل‌توجهی افزایش یابد.