ترابر نیوز:

طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی ۴۳.۶ درصد از غرق شدگی‌ها در فصل تابستان رخ می دهد که بیش از نیمی از آنها به دلیل ویژگی‌های خاص دریای خزر، در نوار سواحل شمالی کشور اتفاق می افتد.

در سواحل دریای عمان و خلیج فارس نیز مخاطرات ناشی از جریان شکافنده وجود دارد و ساکنان مناطق ساحل نشین و گردشگران را در معرض تهدید قرار می دهد اما به علت حضور تعداد محدود گردشگران آمار غرق شدگان به مراتب نسبت به دریای خزر کمتر است.

به گفته دکتر حمید علیزاده کتک لاهیجانی، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، عامل اصلی غرق شدن شناگران در دریای خزر مربوط به جریان های شکافنده( جریان های ناشی از امواج) است.

وی در این خصوص گفت: امواجی که با چشم در سواحل دریای خزر دیده می شود، ناشی از باد است. زمانی که این امواج به ساحل می رسند، در فاصله نزدیک به ساحل شکسته می شوند و جریان تولید می کنند. این جریان های ناشی از امواج است به جریان شکافنده معروف هستند.

وی افزود: هنگامی ‏که موج می شکند و به دو مولفه عمود بر ساحل و موازی با ساحل تجزیه می شود. مولفه عمود بر ساحل هنگام بازگشت مانند ‏کانال خروشان با سرعت بالا عمل می کند و حتی اگر فرد قهرمان شنای المپیک هم باشد و بخواهد برخلاف این جریان که حدود ۲ متر بر ثانیه ‏سرعت دارد حرکت کند، غرق خواهد شد.

وی اظهارداشت: جریان شکافنده شبیه بادبزن است که دسته بادبزن( قسمتی که بیشترین قدرت جریان را دارد) به سوی ساحل و دهنه آن به طرف دریا است.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه در خصوص نشانه های جریان های شکافنده گفت: در بسیاری از سواحل استان های گیلان و مازندران، ساحل ماسه ای است. در ساحل ماسه ای علایمی شبیه اشکال هلالی وجود دارد. نوک هلال جایی است که جریان شکافنده تشکیل می شود. همچنین می توان اشکال بادبزنی جریان را با کف و رنگ متفاوت در آب های پیرامون تشخیص داد.

معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: حتی شناگران ماهر با توان جسمی بالا اگر در قسمت باد بزن قرار بگیرند نباید سعی کنند برخلاف جریان به طرف ساحل بیایند.

وی خاطرنشان کرد: عمودی برگشتن(برخلاف جریان برگشتن) بسیار سخت و عملا غیر ممکن است بنابراین اگر شناگران در جریان قرار گرفتند باید به شکل مورب به طرف ساحل برگردند. در غیر این صورت سعی کنند خودشان را شناور و در عمق آب با خونسردی شنا کنند و سپس به صورت نیم دایره به طرف ساحل برگردند.

کدامیک از سواحل شمالی امن ترند؟

نوار ساحلی حدود ۸۰۰ کیلومتری دریای خزر از آستارا تا حسن قلی به طول شرایط بسیار متفاوتی دارد. بخش عمده این سواحل در گیلان و خاور مازندران ماسه ای و سواحل بخش باختری مازندران به ویژه چالوس-رامسر قلوه‌سنگی و همچنین ساحل گلستان گلی است. مناسب ترین ساحل، ساحل ماسه است.  شیب سواحل نیز متفاوت است. شیب سواحل در گلستان( در بخش خشکی) و خاور مازندران و باختر گیلان کم است در حالی که بخش خشکی باختر مازندران و گیلان ساحل دریای خزر پر شیب است. عملا شیب ساحل در بخش خشکی اهمیت زیادی برای شناگران ندارد. بخش کم‌عمق ساحلی در سواحل خزر نیز دارای شیب متفاوت است. منظور از کم‌عمق در ارتباط با طول موج و عمق آب است. اگرچه عمق آب از قد شناگر فراتر برود، آب عمیق است اما امواج با میانگین ارتفاع ۳ متر با طول دوره ۸ ثانیه در سواحل ایران عمدتا خطرناک است. آب کم‌عمق ناحیه‌ای است که در آن موج شکست می‌یابد و جریان‌هـای ساحلی شدیدی در آن وجود دارد. شنا در این نواحی نیز مانند دریاچه یا استخر نیست و باید شناگر علاوه بر مهارت در شنا، شناخت کافی نسبت به ویژگی آب دریا داشته باشد.

چگونه با جریان‌های شکافنده مقابله کنیم؟

سالانه در سواحل گیلان و مازندران مسافران زیادی گرفتار امواج دریا و جریان‌های ناشی از آنها می‌شوند و می‌میرند. گرچه ممکن است بسیاری از آنها خارج از محدوده‌های تفریحی (که ناجیان غریق حضور ندارند) دچار سانحه شده باشند اما آگاهی داشتن از چگونگی شنا در سواحل دریا می‌تواند به افرادی که قصد شنا در دریا را دارند کمک کند تا دچار مشکل نشوند.

• اگر هنوز شنا را کامل فرا نگرفته‌اید، در محدوده‌ای از آب دریا که فراتر از قد شما است وارد نشوید.
• اگر به توان بدنی خود برای شنا کردن در حالت دریای مواج و شناور نگه داشتن خود به روی موج اطمینان ندارید، وارد دریا نشوید.
• ناحیه‌ای که موج شکست می‌یابد برای شناگران اصلا مناسب نیست. از ناحیه شکست به طرف دریا، معمولا شرایط آرام‌تر است. کسی که بتواند خود را روی آب نگه دارد، از جریان شکافنده در امان است.
• اگر در حین شنا در جریان شکافنده قرار گرفتید، نخست آرامش خود را حفظ کنید و موقعیت خود را در دریا بسنجید.
• اگر همراه جریان شکافنده خود را شناور نگه داشتید و به خارج از محدوده شکست موج به داخل دریا رفتید، نفس بگیرید و تقاضای کمک کنید، آنگاه موازی با ساحل شنا کنید تا به ناحیه‌ای آرام‌تر وارد شوید.
• اگر  کمکی از جانب کسی به شما نمی‌رسد و باید با توان خود به ساحل برگردید، همراه با موجی که می‌آید خود را به ساحل برسانید.
• هیچگاه با جریان شکافنده مبارزه نکنید و خلاف جهت جریان به سوی ساحل شنا نکنید. آرام باشید و با جریان آب به پیش بروید. چند دقیقه خود را روی آب نگه دارید یا اینکه به موازات ساحل شنا کنید تا از جریان شکافنده خارج شوید. جریان به زودی در آب دریا مستهلک می‌شود و آنگاه به حالت مورب به ساحل بیایید.
• اگر در حین شنا موج بعدی به سوی شما ‌آمد تنها چند ثانیه نفس بگیرید و حدود یک متر زیر آب بروید تا از ضربه موج در امان بمانید.
• روی امواج بزرگ خود را شناور نکنید. نفس بگیرید، در هنگام امواج کوچک ابتدا موازی ساحل سبب به حالت مورب خود را به ساحل برسانید.