ترابر نیوز:

معاهده تقسیم آب هیرمند در سال ۱۳۵۱

سال ۱۳۴۵ بار دیگر مذاکرات برای حل مساله هیرمند میان دو کشور آغاز شد؛ در این دوره از مذاکرات، ایران خواستار انجام طرح‌ها و سرمایه گذاری مشترک در حوضه هیرمند برای تامین آب مورد نیاز سیستان بود؛ در جریان مذاکرات بین دو کشور در سال ۱۳۴۹ خشک‌سالی هولناکی در منطقه دلتای رودخانه هیرمند رخ داد که منجر به مهاجرت عده زیادی از مردم سیستان به گرگان، ترکمن صحرا و مشهد شد. در همین سال به مدت ۲۳ روز جریان آب رودخانه سیستان به عنوان بزرگترین شاخه‌ای از هیرمند که به سمت ایران جاری است، به‌طور کامل قطع شد و آبی از داخل رودخانه هیرمند به سمت ایران جریان نداشت. همچنین میزان آب ورودی از رودخانه سیستان و کانال‌های منشعب از رود پریان مشترک به کمترین میزان یعنی ۱۸۹ میلیون متر مکعب کاهش یافت. با وجود کم آبی شدید در سراسر حوضه رودخانه، دو کشور با ادامه مذاکرات، سرانجام در ۲۲ اسفند سال ۱۳۵۱ موفق به امضاء معاهده تقسیم آب هیرمند شدند؛ بر اساس این معاهده، مقدار آبی که از رود هیرمند در سال طبیعی و پرآبی از طرف افغانستان به ایران تحویل داده می‌شد، به طور متوسط ۲۲ متر مکعب در ثانیه (طبق نظر کمیسیون بی‌طرف هیرمند) و یک مقدار اضافی به میزان ۴ متر مکعب در ثانیه بود که این میزان در سال‌های کم آبی کاهش می‌یافت و دولت ایران نمی‌توانست بر بیشتر از این میزان، حتی در صورت وجود میزان بیشتری از آب در دلتای هیرمند، ادعا داشته باشد. در نهایت سهم ایران از کل آب این رود ۱۴ درصد تعیین شد.

ادعا می شود بخش قابل توجهی از آب رودخانه هیرمند در مسیربیابان های افغانستان تا رسیدن به ایران بخار می شود که این موضوع در ماه های گرم سال حتما قابل توجه خواهد بود لذا پیشنهاد می شود به منظور اجرای توافقنامه بین دو کشور و تامین حق آبه رود هیرمند که حق مسلم مردم سیستان و بلوچستان است از سد کجکی تا ایران که حدود 450 کیلومتر است لوله کشی شود و هزینه احداث این خط لوله را نیز ایران پرداخت نماید. نظارت بر اجرای طرح و بهره برداری نیز به یک شرکت خارجی معتبر بین المللی مورد تائید طرفین سپرده شود.